Η βιολογία της όρνιθας

Γενικά

Σκελετός πτηνών

Το δεξιό πόδι του πετεινού

Οι όρνιθες είναι θερμόαιμοι οργανισμοί, υψηλού ρυθμού μεταβολισμού και επίσης χαρακτηρίζονται από το ότι η ανάπτυξη των απογόνων γίνεται εκτός του σώματος της μητέρας.

Από ανατομική άποψη κατατάσσονται μεταξύ των πλέον εξειδικευμένων σπονδυλωτών με προσαρμογή του οργανισμού για περιορισμένη πτήση. Η κάλυψή τους με φτερά τα κατατάσσει σε χωριστή τάξη από άλλα είδη ζώων.

Η θερμοκρασία του σώματος των πτηνών είναι λίγο ανώτερη από τα άλλα κατοικίδια ζώα με μέση τιμή περίπου 41-50^oC. Κυμαίνεται μεταξύ 40,5^oC και 43^oC κατά τη διάρκεια του 24ώρου με χαμηλότερη κατά το μεταμεσονύκτιο.

Η όρνιθα χαρακτηρίζεται σαν οργανισμός από υψηλή πίεση αίματος και των καρδιακών παλμών. Οι μικρόσωμες φυλές έχουν γύρω στους 300 παλμούς το λεπτό ενώ οι βαρύσωμες γύρω στους 250 ανά λεπτό. Ξαφνικές διαταραχές προκαλούν αύξηση των παλμών μέχρι 500-550 ανά λεπτό και η κατάσταση αυτή αργεί να αποκατασταθεί.

Πτέρωμα

Τα φτερά των ορνίθων, μικρά και μεγάλα χρησιμεύουν για να προστατεύουν τα πτηνά από εξωτερικές δυσμενείς συνθήκες και για να διατηρούν το σώμα τους θερμό. Η ετήσια ανανέωση του πτερώματος αποτελεί ένα σοβαρό φυσιολογικό κόστος για την όρνιθα, διότι το βάρος του πτερώματος ανέρχεται σε 4-9% του ζωντανού βάρους του πτηνού αναλόγως του φύλου και της ηλικίας του πτηνού. Τα φτερά παρόλο ότι καλύπτουν ολόκληρο το σώμα των πτηνών εν τούτοις εκφύονται από ορισμένες μόνο περιοχές του σώματος. Κάθε φτερό αποτελείται από το στέλεχος και τον ιστό. Το τμήμα του στελέχους που φέρει τον ιστό λέγεται ράχη, το ελέυθερο λέγεται καλάμη. Η καλάμη στα νεαρά φτερά είναι μαλακή με ρόδινο χρωματισμό, στα παλαιά είναι σκληρή και πρασινωπή. Ο ιστός αποτελείται από ίνες που συμπλέκονται μεταξύ τους, ώστε να δημιουργείται μια συμπαγής και λεπτή επιφάνεια. Οι πρώτες ίνες λέγονται γένεια. Στα νεαρά πτερά ο ιστός είναι συμπαγής και στιλπνός. Τα φτερά διακρίνονται σε 4 κατηγορίες:

• Μεγάλα φτερά ευμεγέθη και δύσκαμπτα, τα οποία είναι δύο ειδών, τα διευθυντήρια ή πηδαλιώδη τα οποία είναι 14, που φύονται στην ουρά και τα ερετικά που φύονται στις πτέρυγες,
• Τα καλυπτήρια που είναι λιγότερο δύσκαμπτα και καλύπτουν όλο το σώμα του πτηνού,
• Τα πτίλα εύκαμπτα και βρίσκονται κάτω απ' τα καλυπτήρια και
• Τα τριχόπτερα που αφθονούν στη χώρα του τραχήλου και της κοιλιάς.

Το δέρμα

Οι όρνιθες έχουν σχετικά λεπτό δέρμα, ελεύθερο από εκκριτικούς αδένες. Η μόνη εξαίρεση είναι ο ουροπηγαίος αδένας που βρίσκεται στο ανώτερο τμήμα της ουράς. Εξαρτήματα του δέρματος είναι το λοφίο, οι παρωτίδες, τα κάλλαια (λειρί), το ράμφος, οι φολίδες (λέπια), τα πλήκτρα και τα νύχια των ποδιών. Το μέγεθος και το χρώμα του λοφίου και των λειριών συνδέονται στενά με την ανάπτυξη των γονάδων και στα δύο φύλα. Στις όρνιθες χρησιμοποιούνται σαν στοιχεία βοηθητικά για τη διάκριση καλών και κακών ωοτόκων ορνίθων. Οι απλοί χρωματισμοί του δέρματος είναι λευκός, κίτρινος και ο μελανός, που είναι σπάνιος και δεν συναντάται σε εκτρεφόμενες φυλές. Ο κίτρινος χρωματισμός του δέρματος και της κνήμης οφείλεται σε χρωστικές τροφικής προέλευσης σε συνδυασμό με την απουσία μελανίνης. Οι προτιμήσεις των καταναλωτών είναι για κίτρινο χρωματισμό δέρματος γι' αυτό και η ειλογή γίνεται προς αυτή την κατέυθυνση στη κρεοπαραγωγή. Τα συνήθη σχήματα λοφίου στις όρνιθες είναι το απλό που απαντάται στις περισσότερες φυλές, ρόδου, πίσου και καρύου. Ο χρωματισμός των παρωτίδων δεν οφείλεται σε χρωστική αλλά στην αφθονία των αιμοφόρων αγγείων.

Το ενδοκρινικό σύστημα

Πληροφορίες για το αναπαραγωγικό σύστημα υπάρχουν στη σελίδα: Αναπαραγωγή όρνιθας

Στο pdf που ακολουθεί με τίτλο "Ανατομία-φυσιολογία αγροτικών ζώων" υπάρχουν αναλυτικές πληροφορίες για το σκελετό των πτηνών. Ανατομία-φυσιολογία αγροτικών ζώων